Σπήλαιο Κουβελέικη Α’

Νότια του ορεινού χωριού Αλεποχώρι, (σε απόσταση 5 χιλιομέτρων), και 57 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Σπάρτης βρίσκεται το σπήλαιο Κουβελέικη Α’, σε υψόμετρο 350 μέτρων. Ανήκει σε σύνολο παρακείμενων σπηλαίων που περιλαμβάνουν τα σπήλαια Κουβελέικη Β’, (σε απόσταση 50 μέτρων) και Κουβελέικη Γ’, (σε απόσταση 100 μέτρων). Όπως θα δούμε και στην συνέχεια, για πρώτη φορά στον Ελλαδικό χώρο αναγνωρίζεται ένα πρότυπο ταυτόχρονης χρήσης δύο σπηλαίων σε ένα ευρύτερο περιβάλλον.

Το σπήλαιο Κουβελέικη Α’ διαιρείται σε δύο αίθουσες, διαμορφωμένες από κατολισθήσεις λόγω γεωλογικών επεισοδίων. Και στις δύο αίθουσες έχει διαπιστωθεί επίχωση. Από το 1990 διενεργείται ανασκαφική έρευνα, η οποία βρίσκεται, ακόμη, σε εξέλιξη. Ευρήματα όπως αγγεία και όστρακα χρηστικής κεραμικής, μία λίθινη εστία, εργαλεία οστέινα και οψιανού, η ταφή ενός νηπίου μέσα σε αγγείο, καθώς και άλλα ανθρωπολογικά ευρήματα, (όπως δευτερογενείς ταφές εννέα ατόμων), τοποθετούν την χρήση του σπηλαίου στην Νεότερη Νεολιθική περίοδο, (5300-3820 π.Χ.) Ο σκελετός του νηπίου σώζεται ακέραιος και δεν εμφανίζει κανένα ίχνος καύσης, ούτε καν ήπιου βαθμού. Βρέθηκαν, επίσης, σφονδύλια, κοσμήματα από όστρεο και πηλό, καθώς, επίσης, και τρία σχηματοποιημένα ειδώλια. Η κατανομή των ευρημάτων δείχνει διαμόρφωση χώρων για διαφορετικές δραστηριότητες μεταξύ των δύο θαλάμων. Ο εσωτερικός, χρησιμοποιήθηκε, κυρίως, για οικιακές ασχολίες, (παρασκευή τροφής, μαγείρεμα), ενώ ο εξωτερικός, για εργασίες που συσχετίζονταν με την κατασκευή εργαλείων και κεραμεικής, τον σταυλισμό ζώων κ.α. Τέλος, το σπήλαιο δεν αποτελεί οργανωμένο αρχαιολογικό χώρο.