Ο θρυλικός κουρσάρος Σαρίγκαλης

Στον Κάβο Μαλιά (που σημαίνει «θόρυβος», «βουή») της Λακωνίας υπάρχει μία τοποθεσία με την ονομασία «Σαρίγκαλης». Λέγεται ότι το όνομα προέρχεται από τον αρχικουρσάρο Σαρίγκαλη, ο οποίος είχε τα λημέρια του στα απόκρημνα βράχια της περιοχής. Μάλιστα, όταν η θάλασσα αγρίευε με φουρτούνες ανέβαζε το πλοίο του με σχοινιά και γάντζους για να το προστατέψει. Από εκεί λήστευε όλα τα καράβια που τολμούσαν να περάσουν από τον κάβο κρύβοντας τους θησαυρούς στο καταφύγιο του επάνω στο βουνό.

Από ότι λέγεται, μία φορά ο Σαρίγκαλης αρρώστησε βαριά και έτσι έστειλε τον υπαρχηγό του μαζί με το τσούρμο (πλήρωμα) για να κουρσέψουν ένα καράβι που περνούσε. Όταν είδε ότι το καράβι ξέφυγε και γλίτωσε, απελπισμένος έπεσε από το βουνό και πνίγηκε στην θάλασσα. Από τότε το σημείο πήρε το όνομα του, ενώ μέχρι σήμερα σώζονται τα «παλάγκια» (τροχαλίες) και τα «ράουλα» (ροδέλες) που είχε βάλει στους βράχους για να δένει τις βάρκες του.

Κατά μία άλλη εκδοχή της τοπικής παράδοσης, ο Σαρίγκαλης ήταν δυνατός, αλλά καλοκάγαθος γίγαντας, ενώ αρκετοί  ήταν αυτοί που πίστευαν ότι επρόκειτο για πλούσιο αρχιτσέλιγκα. Αυτό αναφέρει και ο Ανδρέας Καρκαβίτσας στο έργο του, «Λόγια της πλώρης», ο οποίος, μάλιστα τον τοποθετεί στα χρόνια της Τουρκοκρατίας: «Τα χωριά ρήμαξαν, οι κάτοικοι σφιχτομανταλώθηκαν, τα ζωντανά δεν έτρωγαν το χόρτο τους, τα αγρίμια κλείστηκαν στις μονιές τους, άδειασαν τα βουκολιά και τα βαλμαδιά και τα γιδοπρόβατα του Σαρίγκαλου, του πλούσιου αρχιτσέλιγκα του Καβομαλιά, συνεπήραν τα μαντριά και γκρεμοτσακίστηκαν στη θάλασσα».

Δεν γνωρίζουμε εάν, όντως, το πρόσωπο του Σαρίγκαλη ήταν υπαρκτό ή απλώς ανήκε στην σφαίρα της φαντασίας και των θρύλων των κατοίκων της περιοχής. Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε στα παλαιότερα αρχεία της σύστασης του Δήμου Βοιών (1840) δεν δείχνει το επώνυμο αυτό να υπάρχει στα Βάτικα, ούτε να διασώζεται σε απογόνους. Στην δεύτερη απογραφή των Ενετών στα Κύθηρα, όμως, του 1788, όπου απογράφονται οι πρόσφυγες Βατικιώτες, καθώς και αυτοί της Νότιας Πελοποννήσου (και συγκεκριμένα, της ενορίας Λαριώτισσας Κυθήρων) μεταξύ των 32 οικογενειών ανήκει και αυτή της Irene, χήρας Saringallo. Το στοιχείο αυτό είναι μία σημαντική ένδειξη πως μετά την αποτυχία των Ορλωφικών, το 1770,  το επώνυμο Σαρίγκαλης μεταφέρθηκε ως προσφυγικό από τα Τουρκοκρατούμενα Βάτικα στα Ενετοκρατούμενα Κύθηρα.

Ολοκληρώνοντας, αξίζει να αναφέρουμε πως το 2019, στο χωριό Βελανίδια (που είναι κτισμένο κοντά στο ακρωτήριο του Μαλέα) στα πλαίσια του παιχνιδιού “Nerf war”, πραγματοποιήθηκε η δράση με κεντρικό θέμα «Το σπαθί του κουρσάρου Σαρίγκαλη». Στόχος του παιχνιδιού αυτού είναι η διατήρηση και διάδοση (κυρίως στα νέα παιδιά) των μύθων και θρύλων του χωριού και της περιοχής, για να μην «χαθούν» με το πέρασμα του χρόνου.

Πηγή:

• www.velanidia-baladis.blogspot.com
• «Σύλλογος Τουλίπα Γουλιμή» (Νεάπολη Λακωνίας)
• Ελευθέριος Αλεξάκης, «Λαϊκές παραδόσεις και τοπίο στον Καβομαλιά: μία ανθρωπολογική προσέγγιση». (Διεθνές Συμπόσιο Πολιτιστικής & Περιβαλλοντικής Κληρονομιάς και Τοπίου «Καβομαλιάς: Από το Ομηρικό στο σύγχρονο τοπίο». (30 Απριλίου-1 Μαΐου 2011. Μονεμβασιά Λακωνίας).