Ελαφόνησος

Η σαγηνευτική Ελαφόνησος με τα κρυστάλλινα νερά και τις απέραντες χρυσαφένιες παραλίες βρίσκεται στην αρχή του ανατολικού τμήματος εισόδου του Λακωνικού κόλπου, δυτικά του Μαλέα και βόρεια των Κυθήρων.

Έχει συνολική έκταση 22 τετραγωνικά μέτρα και αποτελείται από το χωριό Ελαφόνησος και τους οικισμούς Καπάρι, Κάτω Νησί, Λεύκη και Πούντα. Βρίσκεται σε απόσταση 5οο μέτρων από την απέναντι ακτή. Ο πληθυσμός του νησιού είναι, περίπου, 600 κάτοικοι, ενώ το καλοκαίρι ο αριθμός αυτός διπλασιάζεται. Οι δίδυμες παραλίες του Σίμου, (Μικρή Παραλία) και του Σαρακήνικου, (Μεγάλη Παραλία ή Τσερατσίνικο για τους ντόπιους), συγκαταλέγονται ανάμεσα στις καλύτερες ολόκληρης της Μεσογείου. Βέβαια, ο επισκέπτης έχει να επιλέξει ανάμεσα σε πολλές άλλες υπέροχες παραλίες, όπως είναι η Λεύκη, η παραλία της Παναγίας( ή Λιμνίτσας), της Πούντας, η παραλία Κοντογόνι κ.α.

Η Ελαφόνησος είναι προστατευόμενος βιότοπος του Natura 2000. Η περιοχή περιλαμβάνει θαμνότοπους, κινούμενες παράκτιες αμμοθίνες, (αμμόλοφοι), αμμώδεις παραλίες και δάση αρκεύθων, (κέδρων). Το νησί είναι ιδανικός προορισμός για τους φυσιολάτρες με σπάνια χλωρίδα και πανίδα, ενώ η περιοχή θεωρείται σημαντικός σταθμός για τα μεταναστευτικά πτηνά. Συνολικά, έχουν καταγραφεί, περίπου, 220 είδη φυτών, από τα οποία τα 9 είναι εξαιρετικά σπάνια και 65 είδη πανίδας. Τα 13 από αυτά είναι προστατευόμενα και τα 8 απειλούμενα προς εξαφάνιση.

Η Ελαφόνησος διαθέτει έξι πεζοπορικές διαδρομές και τρεις ποδηλατικές. Η πιο γνωστή πεζοπορική διαδρομή ξεκινάει από το λιμάνι της Χώρας, περνάει από το χωριό Βίγλα και καταλήγει στην κορυφή Βάρδια. Η Βάρδια είναι το υψηλότερο σημείο του νησιού, (276 μέτρα), από όπου μπορείτε να θαυμάσετε το Ακρωτήρι Ταίναρο, τα Κύθηρα και τον Κάβο-Μαλιά. Επίσης, όταν βρεθείτε εδώ μην ξεχάσετε να κάνετε τον γύρο του νησιού με κάποιον ντόπιο βαρκάρη. Η εμπειρία θα σας μείνει αξέχαστη. Η Ελαφόνησος προσφέρεται και για εναλλακτικές δραστηριότητες, όπως είναι το surf, το kite surf, η υποβρύχια κατάδυση και το snorkeling.

Η ιστορία της Ελαφονήσου ξεκινά από την Νεολιθική περίοδο, (6000-3500 π.Χ.), κατά την οποία ήκμασε ένας λαμπρός Προϊστορικός πολιτισμός. Ίχνη του πολιτισμού αυτού μπορεί κανείς να δει στο Παυλοπέτρι-την αρχαιότερη βυθισμένη πόλη του κόσμου. Έκτοτε η ιστορική διαδρομή της Ελαφονήσου και της γύρω περιοχής συνδέεται με τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, τον Θουκυδίδη, τους Ρωμαίους, το Βυζάντιο, την πειρατεία, τις Βενετοτουρκικές Ναυμαχίες και την Ναυμαχία του Ναβαρίνου. Κατά την αρχαιότητα, η Ελαφόνησος δεν αποτελούσε νησί, αλλά την χερσόνησο «ΟΝΟΥ ΓΝΑΘΟΣ», καθώς, τότε, το σχήμα της παρέπεμπε, (σύμφωνα με τον Παυσανία), στην όψη μασέλας γαϊδάρου. Στην περιήγησή του τοποθετεί την πόλη στην ποντισμένη, σήμερα, περιοχή της νησίδας Παυλοπέτρι. Το σημερινό όνομα της Ελαφονήσου οφείλεται στο πλούσιο κυνήγι που υπήρχε στην περιοχή από την αρχαιότητα. Όπως αναφέρει ο Παυσανίας, υπήρχαν πολλά ιερά της Αρτέμιδος, λόγω της ύπαρξης πλήθους μικροσκοπικών ελαφιών κόκκινου χρώματος. Ακόμη και το γνωστό άγαλμα της Αρτέμιδος στο Μουσείο του Λούβρου, (το οποίο κρατά ένα τέτοιο ελάφι), έχει βρεθεί στην ευρύτερη περιοχή. Η πρώτη αναφορά στο όνομα του νησιού συναντάται σε ένα Αραβικό χειρόγραφο της εποχής των πειρατών, (7^ος αιώνας), όπου αναφέρεται ως «Ashab al baqar», δηλαδή, «το νησί των ελαφιών». Η ονομασία αυτή απαντάται ξανά στους ναυτικούς χάρτες του 16^ου αιώνα, ως «Isola di Cervi», («νησί των ελαφιών»). Τέλος, σύμφωνα με Βενετσιάνικους χάρτες του 15^ου αιώνα, η Ελαφόνησος αποτυπώνεται ωε CERVI, («Τσέρβι»).

Στα νότια του νησιού διακρίνονται τα Κύθηρα και ανάμεσα βρίσκεται το Στενό της Ελαφονήσου ή «Μπογάζι του Τσιρίγου», όπως το αποκαλούν οι ντόπιοι. Είναι το γνωστό Cervi Channel των Άγγλων που συναντάται, σχεδόν, σε όλους τους χάρτες, ιδιαίτερα κατά την Μεσαιωνική εποχή. Ο ποιητής Γκένσερ, στο ποίημά του «Ο πρώτος ναύτης», αναφέρει ότι ο πρώτος ναυτικός στον κόσμο ήταν ένας νέος που διέπλευσε το Στενό της Ελαφονήσου επάνω σε έναν κορμό δέντρου όταν ένας σεισμός ξέκοψε τα Κύθηρα από την Ελαφόνησο και τον χώρισε από την αγαπημένη του. Μάλιστα, το ποίημα αυτό συμπεριλήφθηκε στον «Ηθικό Τρίποδα» που εξέδωσε ο Ρήγας Φεραίος.

Στο βορειο μέρος του νησιού βρίσκεται ο «Σταυρός», ένα μικρό κομμάτι ξηράς όπου είναι εγκατεστημένος ο φάρος, γνωστός από τους ντόπιους ως «Σπίθα». Ο φάρος σηματοδοτεί την είσοδο στο λιμανι της Ελαφονήσου. Τοποθετήθηκε μετά από το ιστορικό ναυάγιο του υπερωκεάνιου «Imperatrice» που συνέβη στις ακτές του νησιού τον χειμώνα του 1907. Στο ναυάγιο αυτό έχασαν την ζωή τους 300 άνθρωποι.

Επάνω σε μία βραχονησίδα, στην είσοδο του λιμανιού, δεσπόζει η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, η οποία συνδέεται με την στεριά μέσω ενός γραφικού γεφυριού. Δίπλα στην εκκλησία βρίσκεται ένας ερειπωμένος ανεμόμυλος. Το γεφυράκι κτίστηκε το 1954-1955. Η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα κτίστηκε με πρωτοβουλία της γνωστής Μανιάτικης οικογένειας των Γρηγοράκηδων το 1858 και ανακαινίστηκε το 1862. Το εσωτερικό του ναού είναι απλό. Στο τέμπλο, (φτιαγμένο από πέτρα Μάλτας), ο επισκέπτης μπορεί να δει διάφορες εικόνες, όπως είναι αυτή της Παναγίας της Βρεφοκρατούσης, του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, (1870) και του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, (1882). Η εικόνα του Αγίου Γεωργίου του δρακοντοκτόνου παρουσιάζει ιδιαίτερο ιστορικό ενδιαφέρον. Ζωγραφίστηκε στη Μικρά Ασία το 1921 και φέρει την επιγραφή «διεσώθη...ως ενθύμιο εγκαταλείψεως της Μ. Ασίας». Κατά την παράδοση, ο ίδιος ο Άγιος επέβαλε την παρουσία του στο νησί, καθώς και το σημείο ανοικοδόμησης του ναού: Αρχικά η εκκλησία θα χτιζόταν σε διαφορετικό μέρος και θα ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο, προστάτη των ναυτικών. Αυτός που είχε αποφασίσει να κτίσει την εκκλησία μάζευε τα υλικά στην άκρη της Ελαφονήσου, απέναντι από το νησάκι. Εμφανίστηκε, όμως, μπροστά του ένας γέροντας και του είπε να την κτίσει στο νησάκι. Ο άντρας του απάντησε πως αυτό ήταν δύσκολο να γίνει, αφού δεν υπήρχε η σημερινή γέφυρα. Ο γέροντας εμφανίστηκε μπροστά του και για τρίτη φορά. Όταν ο άντρας τον ρώτησε ποιος είναι, εκείνος αποκρίθηκε πως είναι ο Άγιος Σπυρίδωνας. Έτσι, η εκκλησία άρχισε να κτίζεται το 1850 και ολοκληρώθηκε το 1858. Εγκαινιάστηκε στις 9 Ιουλίου και έγινε ο προστάτης Άγιος του νησιού.

Εάν είστε τυχεροί και βρεθείτε στο νησί το τελευταίο δεκαήμερο του Αυγούστου, μπορείτε να παρευρεθείτε στην Γιορτή των Ψαράδων που λαμβάνει χώρα στην πλατεία του λιμανιού. Πρόκειται για μία παραδοσιακή εκδήλωση του ιστορικού Συλλόγου των Ψαράδων, «Η Ελαφόνησος». Η βραδιά περιλαμβάνει νησιώτικους χορούς με ζωντανή μουσική, άφθονο κρασί και, φυσικά, φρέσκα ψάρια. Η γιορτή συνοδεύεται και από επιμέρους εκδηλώσεις. Τέλος, τα παραδοσιακά γλυκά του νησιού που πρέπει οπωσδήποτε να δοκιμάσετε είναι οι «σαμουσάδες», (είδος μπακλαβά) και τα «λυχναράκια», (είδος δίπλας). Και τα δύο γλυκά είναι σιροπιαστά και γίνονται στο τηγάνι.