Η Νεάπολη Βοιών ή Βάτικα είναι μία παραθαλάσσια κωμόπολη-η νοτιότερη πόλη της Ηπειρωτικής Ελλάδας και της Ευρώπης- και βρίσκεται στη θέση της αρχαίας πόλης των Βοιών. Η αρχαία πόλη δημιουργήθηκε μεταξύ του 1050 π.Χ. και του 950 π.Χ. από τον Ηρακλείδη Βοία και ανήκε στο Κοινό των Ελευθερολακώνων. Σύμφωνα, μάλιστα, με τον μύθο, η θεά Άρτεμις έστειλε έναν λαγό να υποδείξει την θέση που ο Βοίας θα έκτιζε την πόλη. Η πόλη γνώρισε μεγάλη ακμή κατά την διάρκεια των Ρωμαϊκών χρόνων ως εμπορικό λιμάνι. Κατά τον Μεσαίωνα, οι κάτοικοι της περιοχής μιλούσαν ένα γλωσσικό ιδίωμα παρόμοιο με αυτό της τσακωνικής.
Η σημερινή πόλη της Νεάπολης, με τα γραφικά της σοκάκια, σχεδιάστηκε το 1837 από τον Βαυαρό αρχιτέκτονα Μπίρμαχ, ο οποίος, έχει, επίσης, σχεδιάσει την Σπάρτη και την Κάρυστο. Χαρακτηριστικό της στοιχείο είναι η αμμουδερή της παραλία και το μικρό, γραφικό της λιμανάκι. Ακτοπλοϊκά η Νεάπολη συνδέεται με τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα. Το παλιό κομμάτι της πόλης έχει κτιστεί αμφιθεατρικά σε δύο λόφους, της Αγίας Τριάδος, (όπου βρίσκεται και η εκκλησία της πόλης) και του Βροντά στα ανατολικά.
Ο επισκέπτης μπορεί να βρει στη Νεάπολη διάφορα ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια για την διαμονή του, καθώς και πολλές ταβέρνες, καφετέριες και μπαρ για την έξοδό του. Στην κεντρική πλατεία του παράλιου δρόμου, στην προβλήτα, βρίσκεται το άγαλμα του Βατικιώτη Θαλασσινού, (σήμα κατατεθέν της πόλης), ενώ αξίζει να επισκεφθείτε την εκκλησία της Αγίας Τριάδος, η οποία είναι ορατή από όλη την πόλη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν το Αρχαιολογικό Μουσείο, καθώς και το Μουσείο Ναυτικής Τέχνης και Παράδοσης που στεγάζεται στο παλιό Δημοτικό Σχολείο.
Ένα από τα πράγματα που χαρακτηρίζουν τη Νεάπολη είναι...τα κρεμμύδια της. Ακόμη και ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος τα αναφέρει στο ποίημά του «Ρωμιοσύνη»: «...λογαριάζεται απ’την αρχή η παλιά λαβωματιά κ’η καρδιά ξεροψήνεται στην κάψα σαν τα βατικιώτικα κρεμμύδια μπρος στις πόρτες». Ο τοπικός πληθυσμός του φυτού Allium cepa L. καλλιεργούνταν στα Βάτικα πριν από τα Βυζαντινά χρόνια. Μάλιστα, τα κρεμμύδια αναφέρονται ακόμη και σε έκθεση του Καποδίστρια, το 1828, ως εξαγώγιμα προϊόντα και βασική πηγή εισοδημάτων των κατοίκων. Ακόμη και σήμερα τα Βάτικα παραμένουν κόμβος της κρεμμυδοπαραγωγής. Τα τελευταία χρόνια, το πρώτο Σαββατοκύριακο μετά τον Δεκαπενταύγουστο διοργανώνεται στη Νεάπολη διήμερη εκδήλωση προς τιμήν του βατικιώτικου κρεμμυδιού με ομιλίες και την παρασκευή, μεταξύ άλλων, μιας τεράστιας κρεμμυδόσουπας. Εάν βρεθείτε στην περιοχή τις ημέρες αυτές μην αμελήσετε να επισκεφθείτε το σημείο. Η εμπειρία θα σας μείνει αξέχαστη.
