Ο νερόμυλος στα Τάλαντα

Μόλις 25 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Μονεμβασιάς, βρίσκεται το γραφικό χωριό Τάλαντα. Το όνομα του χωριού προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη για την μονάδα βάρους και το νόμισμα, δηλώνοντας την άλλοτε ακμή και οικονομική ευρωστία των κατοίκων του χωριού. Συγκεκριμένα, τα Τάλαντα αποτέλεσαν την μεγαλύτερη βιοτεχνική ζώνη της περιφέρειας από τις αρχές του 18^ου μέχρι τα μέσα του 20^ου αιώνα. Χιλιάδες παραγωγοί συνέρρεαν στα Τάλαντα για να αλέσουν τα «γομάρια» τους, (το σιτάρι που μετέφεραν τα ζώα).

Ο τοπικός Πολιτιστικός Σύλλογος των απανταχού Ταλαντιωτών, «Αγία Τριάδα»,  έχει αποκαταστήσει τον έναν από τους έντεκα νερόμυλους της περιοχής, ο οποίος και βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τον τρίτο νερόμυλο κατά σειρά από την κορυφή προς τα χαμηλά του φαραγγιού Μπαλλή. Ο νερόμυλος λειτουργεί κάθε Κυριακή από τις 10 το πρωί έως τις 2 το μεσημέρι. Ο μπάρμπα-Γιάννης, ο μυλωνάς, περιμένει τους επισκέπτες για να τους ξεναγήσει στον ιστορικό νερόμυλο και να τους δείξει τον τρόπο με τον οποίο πέφτει το σιτάρι στον μύλο, πως με την δύναμη του νερού τρίβεται στα λιθάρια και στο τέλος βγαίνει το αλεύρι, το οποίο είναι προς αγορά για όποιον το επιθυμεί. Ο νερόμυλος σταμάτησε να λειτουργεί την δεκαετία του 1960, ενώ το 2006 «γεννήθηκε» και πάλι, χάρη στο μεράκι και την αγάπη των κατοίκων. Η πρόσβαση είναι εφικτή διαμέσου μικρού δρόμου, αλλά και ενός λιθόστρωτου μονοπατιού με αφετηρία την πλατεία του χωριού, ενώ την γραφικότητα του τοπίου συμπληρώνουν τα πλατάνια, οι καρυδιές, οι μυρτιές και τα τρεχούμενα νερά.

Οι νερόμυλοι των Ταλάντων ανήκουν στον πλέον διαδεδομένο αρχιτεκτονικό τύπο του μονόφθαλμου νερόμυλου με οριζόντιο τροχό. Η λειτουργία των νερόμυλων διαπιστώνεται, σύμφωνα με Βενετικά έγγραφα, τουλάχιστον από τις αρχές του 18^ου αιώνα. Κατά την περίοδο της Κατοχής, και μέχρι την ηλεκτροδότηση της περιοχής λειτουργούσαν αρκετοί νερόμυλοι. Οι περισσότεροι ήταν εταιρικοί, με μέγιστο αριθμό πέντε μετόχους, ενώ ελάχιστοι ανήκαν αποκλειστικά σε έναν ιδιοκτήτη. Έπαιρναν τα ονόματά τους, είτε από τους ιδιοκτήτες τους, είτε από την τοποθεσία τους. Συγκεκριμένα, οι έντεκα νερόμυλοι έχουν τις ακόλουθες ονομασίες: Πάνω Μύλος, Μεσιανός, Κάτω Μύλος, Κρεντήρας, Στεμνής, Κοτσομυλάρι, Τρύπα, Κρανίδης, Κοτσομύλαρο, Σπανός, Κορωνιός. Τέλος, οι νερόμυλοι, εκτός από το άλεσμα των σιτηρών, (όπως είναι το σιτάρι, το κριθάρι, η βρώμη και το καλαμπόκι), εξυπηρετούσαν και στη λεύκανση των μάλλινων υφασμάτων.