Σταύρος Νιάρχος – Εφοπλιστής

Ο Σταύρος Νιάρχος ήταν εφοπλιστής, επιχειρηματίας, συλλέκτης έργων τέχνης και ιδρυτής του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ). Γεννήθηκε στις 3 Ιουλίου του 1909, στον Πειραιά και ήταν γιος του Σπύρου Νιάρχου (εμπόρου λαδιών) και της Ευγενίας Κουμάνταρου (κόρης του αλευροβιομήχανου Σταύρου Κουμάνταρου που διατηρούσε στον Πειραιά τον αλευρόμυλο «Ευρώτας»). Από την πλευρά του πατέρα του καταγόταν από το ορεινό χωριό Βαμβακού της Λακωνίας. Ο Σταύρος Νιάρχος τελείωσε τη Βαρβάκειο Σχολή και σπούδασε νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ασχολήθηκε, όμως, με την οικογενειακή επιχείρηση αλευρόμυλων, ξεχωρίζοντας γρήγορα για τις διοικητικές του ικανότητες. Την περίοδο εκείνη αγόρασε, μέσω της οικογενειακής εταιρείας, 6 φορτηγά πλοία αντί 120.000 δολαρίων.

Το 1939, ίδρυσε τη Niarchos Group με 2 πετρελαιοφόρα και 5 φορτηγά πλοία.    Κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου πήρε μέρος στις στρατιωτικές επιχειρήσεις που διεξήχθησαν στη Νορμανδία και τιμήθηκε με τον «Μεγαλόσταυρο του Τάγματος του Φοίνικος», με τον «Ταξιάρχη του Τάγματος του Γεωργίου του Α’» και με τον «Ταξιάρχη του Τάγματος των Αγίων Γεωργίου και Κωνσταντίνου».

Ο Σταύρος Νιάρχος ήταν ένας από τους μεγαλύτερους πλοιοκτήτες στον κόσμο. Απέκτησε μεγάλη περιουσία κυρίως με τις μεταφορές πετρελαίου. Για πολλά χρόνια του ανήκε ο μεγαλύτερος ιδιωτικός στόλος του κόσμου. Ονομάστηκε, μάλιστα, «Χρυσός Έλληνας», ενώ το 1956 έγινε εξώφυλλο στο περιοδικό “Times” με φόντο τα τάνκερ του (τεύχος 6^ης Αυγούστου). Την ίδια εποχή αγόρασε και το νησί Σπετσοπούλα στον Αργοσαρωνικό. Σύμφωνα με τη λίστα του περιοδικού “Fortune” ο Σταύρος Νιάρχος συμπεριλαμβανόταν στους 100 πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου. Το 1955, έκανε τη βασική επένδυση για τη δημιουργία των Διυλιστηρίων Ασπροπύργου (τα οποία κρατικοποιήθηκαν το 1976) ενώ το 1958, ίδρυσε τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά (τα οποία το 1985 περιήλθαν στο Ελληνικό δημόσιο).

Η συλλογή έργων τέχνης του Σταύρου Νιάρχου ήταν μία από τις σπουδαιότερες διεθνώς και σύμφωνα με τους ειδικούς κόστιζε πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια. Το 1957, αγόρασε ολόκληρη τη συλλογή του γνωστού Αμερικανού ηθοποιού Έντουαρντ Ρόμπινσον (Edward G. Robinson) η οποία περιελάμβανε 58 έργα ιμπρεσιονιστών και μεταϊμπρεσιονιστών ζωγράφων, αντί 6 εκατομμυρίων δολαρίων. Ανάμεσα στα έργα της συλλογής του ξεχωρίζει μία πολύ ακριβή αυτοπροσωπογραφία του Πάμπλο Πικάσο (Pablo Picasso) του 1901, που ανήκει στην μπλε περίοδο του καλλιτέχνη. Αργότερα, τη συλλογή του συμπλήρωσε ο γιος του Φίλιππος με έργα όπως το Red Marilyn και το Green Car Crash του Άντι Γούρχολ (Andy Warhol).

Ο Σταύρος Νιάρχος απεβίωσε στις 15 Απριλίου του 1996, στη Ζυρίχη, αφήνοντας μεγάλο μέρος της περιουσίας του στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ). Τον Φεβρουάριο του 2017, με αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος, παραδόθηκε στους πολίτες το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ). Πρόκειται για έναν δημόσιο χώρο με ελεύθερη πρόσβαση και συμμετοχή του κοινού σε ένα πλήθος πολιτιστικών, εκπαιδευτικών, αθλητικών, περιβαντολλογικών και ψυχαγωγικών εκδηλώσεων και δράσεων. Το Κέντρο Πολιτισμού περιλαμβάνει τις εγκαταστάσεις της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, καθώς και το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος, ένα από τα μεγαλύτερα σημεία πρασίνου στην Αθήνα, καλύπτοντας μία έκταση 210 στρεμμάτων.