Γερμανικό Παρατηρητήριο

Το ιστορικό και διατηρητέο μνημείο του Γερμανικού Παρατηρητηρίου, (γνωστό και με την ονομασία Έργο), δεσπόζει στην κορυφογραμμή του Καβομαλιά. Κατασκευάστηκε στην κορυφή του όρους Κριθίνα, νοτιοανατολικά του χωριού Βελανίδια.

Πρόκειται για ένα συγκρότημα στρατιωτικών κτιρίων, το οποίο κατασκευάστηκε το 1942 από τους Γερμανούς. Η θέση του παρατηρητηρίου είναι στρατηγική επιτρέποντας τον έλεγχο της ναυσιπλοϊας τόσο προς την περιοχή του Αιγαίου, όσο και των θαλάσσιων οδών προς τη νότια Πελοπόννησο, την Κρήτη κτλ. Σημαντικός, φαίνεται, να ήταν ο ρόλος του και στην μάχη της Κρήτης, καθώς και στην καθοδήγηση που είχαν τα αεροσκάφη.

Το συγκρότημα αποτελείται από το κυρίως κτίριο, (Α), το δευτερεύον κτίριο, (Β), και το κτίριο, (Γ). Δυτικά του συγκροτήματος διασώζονται δύο κυκλικές κατασκευές από ξερολιθιά που, ενδεχομένως, χρησιμοποιήθηκαν ως σκοπιές-φυλάκια. Το συγκρότημα κατασκευάστηκε με υλικά από την περιοχή, καθώς και με άλλα που μεταφέρθηκαν από τον Πειραιά με πλοίο και με την καταναγκαστική εργασία των κατοίκων. Δεν επρόκειτο για απλά στρατιωτικά κτίρια, αλλά για ένα καλά οργανωμένο παρατηρητήριο. Αυτό επιβεβαιώνουν και οι προφορικές μαρτυρίες των κατοίκων που αναφέρουν την μεταφορά γεννητριών ρεύματος και χάλκινων καλωδίων από τον Πειραιά. Μετά την αποχώρηση των Γερμανικών στρατευμάτων, το συγκρότημα λεηλατήθηκε από τους κατοίκους.

Το Γερμανικό ναυτικό παρατηρητήριο αποτελεί ένα μοναδικό δείγμα στρατιωτικών τεχνικών έργων που κατασκευάστηκε από τους Γερμανούς κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η πρόσβαση σε αυτό είναι δύσκολη και γίνεται μόνο μέσω ενός πεζοπορικού μονοπατιού, η μοναδική θέα από το σημείο, όμως, θα σας αποζημιώσει για την προσπάθειά σας.