Εκκλησία Παναγίας Μυρτιδιώτισσας

Ο ναός της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας δεσπόζει σε ένα από τα ανηφορικά καλντερίμια που οδηγούν προς την Άνω Πόλη της Μονεμβασιάς. Πρόκειται για μονόκλιτη βασιλική με τρούλο που κτίστηκε κατά την περίοδο της Β’ Ενετοκρατίας. Η λατρεία της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας προέρχεται από τα Κύθηρα, τα οποία διατηρούσαν εμπορικές και πολιτιστικές σχέσεις με την Μονεμβασιά. Τοπική παράδοση αναφέρει πως η εκκλησία ιδρύθηκε τον 17^ο αιώνα από τον Μονεμβασιώτη επίσκοπο Κυθήρων, Φιλόθεο Δαρμάριο. Ο ναός είναι γνωστός και ως «Παναγία Κρητικιά», γεγονός που συσχετίζεται με την εγκατάσταση προσφύγων από την Κρήτη στην πόλη.

Η κατασκευή και η μορφολογία του ναού με τους στρογγυλούς φεγγίτες, το αέτωμα της όψης, τα διακοσμητικά γείσα και τη διαμόρφωση της θύρας φανερώνουν στον επισκέπτη τις επιδράσεις της δυτικής αρχιτεκτονικής. Στο εσωτερικό του ναού δεν υπάρχει ζωγραφικός διάκοσμος, ενώ το ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο τέμπλο, με τα έντονα Αναγεννησιακά χαρακτηριστικά του 16^ου αιώνα, αρχικά ανήκε στο ναό του Ελκομένου Χριστού και μεταφέρθηκε εδώ τον 19ο αιώνα. Τέλος, ο ναός της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας εορτάζει στις 24 Σεπτεμβρίου.