Κινστέρνες στη Μονεμβασιά

Κατά την Βυζαντινή περίοδο, βασικό κριτήριο επιλογής θέσης για την ίδρυση μιας πόλης αποτελούσε η ύπαρξη νερού. Η έλλειψη πηγαίου ύδατος στη Μονεμβασιά υπαγόρευσε τη δημιουργία ενός οργανωμένου συστήματος ύδρευσης με την κατασκευή κινστερνών (υδατοδεξαμενών) συλλογής του βρόχινου νερού. Πρόκειται για ορθογώνιες θολωτές κατασκευές, επιχρισμένες με υδραυλικό κονίαμα (κουρασάνι) για την εξασφάλιση της στεγανοποίησής τους.

Κινστέρνες δημόσιας χρήσης εντοπίζονται στους ελεύθερους κοινόχρηστους χώρους του οικισμού, σε ναούς και σε άλλα δημόσια κτίρια. Μάλιστα, το 1670, ο Οθωμανός περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή (Evliya Celebi) σημείωσε ότι υπήρχαν πολλές κοινόχρηστες κινστέρνες στη Μονεμβασιά, αποτελώντας ένα σημαντικό μνημείο της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής.

Στην Άνω Πόλη σώζονται τρεις μεγάλες δημόσιες κινστέρνες, το «Κάτεργο» ή «Galeazza», το «Καράβι» ή «Galera» και το «Κερατσίνι» ή «Bastarda». Τα όμβρια ύδατα συγκεντρώνονται στο εσωτερικό τους από συλλεκτήριες επιφάνειες και αντλούνται από στόμια που διαμορφώνονται στο θόλο τους. Εκτός από τις δημόσιες δεξαμενές υπάρχουν και ιδιωτικές στέρνες, κατασκευασμένες στη χαμηλότερη στάθμη των σπιτιών. Η συλλογή του βρόχινου νερού επιτυγχάνεται μέσα από ένα σύστημα πήλινων αγωγών, ενώ η άντλησή του γίνεται από λίθινα στόμια που, σε ορισμένες περιπτώσεις, φέρουν ανάγλυφη διακόσμηση.

Κινστέρνα στα Κατηχούμενα: Βρίσκεται στη δυτική πλευρά του Βυζαντινού ναού της Υπεραγίας Θεοτόκου. Πρόκειται για υπόγεια θολωτή κατασκευή που στηρίζεται σε δύο κιονοστοιχίες τριών κιόνων με Παλαιοχριστιανικά κιονόκρανα.

Κινστέρνα «Κάτεργο» ή «Galeazza»: Ημιυπόγεια θολωτή κατασκευή Μεταβυζαντινών χρόνων με συλλεκτήρια επιφάνεια στη βόρεια πλευρά της. Προέρχεται από μετασκευή παλαιότερου κτιρίου και περιβάλλεται από βοηθητικά κτίσματα.

Κινστέρνα  «Κερατσίνι» ή «Bastarda»:  Ημιυπόγεια θολωτή κατασκευή Μεταβυζαντινών χρόνων που επισκευάσθηκε κατά την περίοδο της Β’ Ενετοκρατίας.

Κινστέρνα στο Λειψώνα: Ημιυπόγεια θολωτή κατασκευή Μεταβυζαντινών χρόνων.