Εκκλησία Αγίας Σοφίας

Η εκκλησία της Αγίας Σοφίας ή Παναγία της Οδηγήτριας είναι ένας οκταγωνικός τρουλαίος ναός που κτίστηκε τον 12^ο αιώνα (1149-1150) στην Άνω Πόλη της Μονεμβασιάς και σήμερα αποτελεί το σημαντικότερο μνημείο του Κάστρου. Ο γλυπτός διάκοσμος του ναού χρονολογείται κατά τον 12^ο αιώνα και οι τοιχογραφίες ανάγονται στα τέλη του 12^ου- αρχές 13^ου αιώνα. Η γραπτή και προφορική παράδοση συνδέει την εκκλησία με τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β’ Παλαιολόγο (1282-1328). Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, ο ναός ήταν αφιερωμένος στη Παναγία Οδηγήτρια, ενώ μετά την Επάνάσταση του 1821 αφιερώθηκε στην Σοφία του Θεού, αφού θεωρήθηκε πιστό αντίγραφο της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Οι χρονολογίες 1827 και 1845 στην δυτική όψη ανιστοιχούν σε εργασίες επισκευής του ναού.

Ο ναός της Αγίας Σοφίας, που ακολούθησε όλες τις ιστορικές περιόδους της πόλης, μετατράπηκε σε τζαμί και καθολικό μονής δυτικού δόγματος με προσθήκη μιναρέ και διώροφου νάρθηκα αντίστοιχα. Τέλος, κατά την περίοδο της Β’ Τουρκοκρατίας, επαναλειτούργησε ως μουσουλμανικό τέμενος και οι τοιχογραφίες του ναού καλύφθηκαν με σοβά.