Δικαίος Βαγιακάκος – Γλωσσολόγος
Ο Δικαίος Βαγιακάκος ήταν ένας από τους μεγαλύτερους γλωσσολόγους του 20ου αιώνα με πλούσιο ερευνητικό, συγγραφικό και κοινωνικό έργο. Γεννήθηκε το 1917 στο χωριό Κοίτα της Λακωνίας. Σε τρυφερή ηλικία έχασε τον πατέρα του και την ανατροφή του ανέλαβε ο παππούς του, Δικαίος Βαγιακάκος, μαζί με τον θείο του Στυλιανό Σαφράνη. Εισήχθη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία πήρε πτυχίο το 1937. Στις 28 Οκτωβρίου του 1940, επιστρατεύτηκε στη πρώτη γραμμή μέχρι την κατάρρευση του μετώπου, τον Απρίλιο του 1941. Επί του πεδίου της μάχης τιμήθηκε με τον Πολεμικό Σταυρό Γ’ Τάξεως.
Η κλίση του Βαγιακάκου προς τη γλωσσολογία εκδηλώθηκε από τα μαθητικά του χρόνια (στο Γυμνάσιο Αρεόπολης) και αποκρυσταλλώθηκε την περίοδο των πανεπιστημιακών του σπουδών. Στράφηκε στη μελέτη των νεοελληνικών διαλέκτων και στη συλλογή γλωσσικού και λαογραφικού υλικού. Ασχολήθηκε επίσης με τη μελέτη των ονομάτων και των τοπωνυμίων, καθώς και με τη μελέτη της τοπικής ιστορίας της ιδιαίτερης πατρίδας του, της Μάνης. Το 1944, εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα: «Συνίζησις και επένθεσις εν τω γλωσσικώ ιδιώματι της Μέσα Μάνης».
Το 1945, ο Δικαίος Βαγιακάκος διορίστηκε συντάκτης στο Ιστορικό Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών, ενώ το διάστημα 1951-1953 πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Σορβόννη της Γαλλίας. Το 1955, έγινε διευθύνων σύμβουλος του Λεξικού και από το 1967 έως το 1980 (που συνταξιοδοτήθηκε) υπηρέτησε ως Διευθυντής.
Κατά την 35ετή υπηρεσία του (1945-1980) στο Κέντρο Συντάξεως του Λεξικού πραγματοποίησε δεκάδες επιστημονικές αποστολές συλλογής γλωσσικού υλικού σε Λακωνία, Ήπειρο, Κέρκυρα, Κορσική και Κύπρο. Συμμετείχε στη σύνταξη τριών συντακτικών σειρών του Δ’ τόμου (1953) και του πρώτου τεύχους του Ε’ τόμου. Επίσης, κατάρτησε αναλυτικούς πίνακες των δελτίων του Κέντρου ανά περιοχή, προώθησε τη σύνταξη του Γλωσσικού Άτλαντος της Ελλάδος, οργάνωσε τη μικροφωτογράφηση των χειρόγραφων του Κέντρου και προγραμμάτισε τη σύσταση Ονοματολογικού Αρχείου. Προχώρησε επίσης στην επανέκδοση πολλών έργων του μεγάλου γλωσσολόγου Γ. Χατζιδάκι. Από το 1969-1981, ήταν μέλος του Συμβουλίων Τοπωνυμίων του Υπουργείου Εσωτερικών. Συγκεκριμένα, συνέβαλε στη σύνταξη σχετικού λεξικού τοπωνυμίων της Χαρτογραφικής Υπηρεσίας του Στρατού και της Υδρογραφικής Υπηρεσίας.
Ο Δικαίος Βαγιακάκος είχε συμμετάσχει σε περισσότερα από 35 Διεθνή Επιστημονικά Συνέδρια και ήταν μέλος σε πάνω από 30 επιστημονικές εταιρείες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Αρχαιολογική Εταιρεία, Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός», Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, Comite Hellenique des Byzantines κ.α.)
Το συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει περισσότερα από 500 δημοσιεύματα, τόσο σε αυτοτελή βιβλία όσο και σε δεκάδες επιστημονικά περιοδικά, εφημερίδες κ.α. Από αυτά η πλειονότητα αφορά σε γλωσσικές μελέτες. Για το επιστημονικό και κοινωνικό του έργο η Ακαδημία Αθηνών του απένειμε το Αργυρόν Μετάλλιον. Έργο ζωής του αποτελεί η Εταιρεία Λακωνικών Σπουδών, την οποία είχε εμπνευστεί από το 1946 και τελικά κατάφερε να ιδρύσει το 1966, μαζί με άλλους επιφανείς Λάκωνες. Καρπός της 40χρονης λειτουργίας της Εταιρείας είναι η επιστημονική επετηρίδα Λακωνικαί Σπουδαί, ένας τόμος 500 σελίδων που εκδίδεται ανελλιπώς από το 1972 μέχρι σήμερα.
Ο Δικαίος Βαγιακάκος ήταν ένας άνθρωπος - μνημείο της φιλολογικής πορείας της Μάνης από τον μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα, όχι μόνο ως μελετητής, αλλά και ως μοναδική επιβίωση του παλαιού γνήσιου λόγιου Μανιάτη. Όσο ήταν ακόμη εν ζωή δώρισε τη μεγάλη Βιβλιοθήκη του και το προσωπικό του Αρχείο στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Σπάρτης. Αποχωρίστηκε τα πολύτιμα και σπάνια βιβλία του διαθέτοντάς τα στην υπηρεσία της επιστημονικής έρευνας, την οποία με προσήλωση υπηρέτησε σε όλη του τη ζωή. Χαρακτηριστικά, ο ίδιος είχε εξομολογηθεί πώς: «Έμεινα πολλές φορές νηστικός για να αγοράσω ένα βιβλίο». Ο Δικαίος Βαγιακάκος απεβίωσε στις 9 Μαρτίου του 2016, σε ηλικία 99 ετών.