Σπήλαιο Απήδημα

Το σπήλαιο Απήδημα βρίσκεται δυτικά της Αρεόπολης. Πρόκειται για συμπλέγματα σπηλαίων που βρίσκονται ανάμεσα στους κόλπους Διρού και Λιμενίου. Το σπήλαιο έχει δημιουργηθεί ως αποτέλεσμα της καρστικής αποσάθρωσης των ασβεστολίθων της περιοχής. Παλαιοανθρωπολογικές έρευνες  και αρχαιολογικές ανασκαφές, (οι οποίες ξεκίνησαν το 1978), σε σπηλαιώδη κοιλώματα, έχουν φέρει στο φως μεγάλο αριθμό αρχαιολογικών και ανθρωπολογικών ευρημάτων. Τα ευρήματα συμπεριλαμβάνουν  λίθινα και οστέινα Παλαιολιθικά εργαλεία, ίχνη φωτιάς, πολυάριθμα κατάλοιπα οστών ζώων και σοβαρά στοιχεία σχετικά με την αντιμετώπιση των νεκρών και τα ταφικά έθιμα των Παλιολιθικών ανθρώπων.

Δύο από τα πλέον σημαντικά ευρήματα είναι τα κρανία ηλικίας, τουλάχιστον, 160.000 ετών. Τα κρανία έχουν ονομαστεί Απήδημα 1 και Απήδημα 2 και βρέθηκαν σε απόσταση 15 εκατοστών το ένα από το άλλο. Το ένα κρανίο, μάλιστα, ηλικίας πάνω από 210.000 ετών, φέρει χαρακτηριστικά που προέρχονται από τον σύγχρονο άνθρωπο και, αν η ταυτοποίηση είναι ορθή, αποτελεί το παλιότερο γνωστό δείγμα Homo sapiens που έχει βρεθεί εκτός Αφρικής.

Στο σπήλαιο έχει βρεθεί, επίσης, σκελετός γυναίκας ηλικίας, περίπου, 20 ετών, στην οποία δόθηκε το όνομα «Κανέλα» από την ανασκαφική ομάδα. Η ηλικία του σκελετού υπολογίστηκε σε 30.000 έτη και ανήκει σε Κρο-Μανιόν. Θεωρείται ότι τάφηκε σε εμβρυϊκή στάση, με μία ορθογώνια πλάκα να έχει τοποθετηθεί κάτω από το κεφάλι και μία στρογγυλή πέτρα στα πόδια. Μαζί βρέθηκαν διάφορα οστά ζώων, (όπως μία ακέραιη κνήμη νεαρού ελαφιού), τα οποία θεωρείται ότι αποτελούσαν προσφορές τροφής. Τέλος, στην περιοχή του θώρακα της νεκρής εντοπίστηκαν 43, τεχνητά τρυπημένα, μικροσκοπικά θαλάσσια κοχύλια, τα οποία πρέπει να αποτελούσαν διακοσμητικά στοιχεία περιδέραιου της νεαρής γυναίκας.