Κάστρο της Κελεφάς

Το κάστρο της Κελεφάς βρίσκεται, περίπου, στο μέσον της διαδρομής μεταξύ του σημερινού χωριού της Κελεφάς και του Κόλπου του Οιτίλου, κτισμένο σε υψόμετρο 245 μέτρων. Δεσπόζει σε φυσική οχυρωματική θέση, κτισμένο στη νοτιότερη απόληξη της οροσειράς του Ταϋγέτου.  Η θέση του κάστρου επόπτευε όλο το Μυλολάγκαδο, έχοντας οπτική επαφή με τις βίγλες των γειτονικών οικισμών. Η προέλευση του ονόματός του από το ρήμα «κελεύω», συνδέεται με τα φωτεινα σήματα των βιγλών. Μερικές φορές, το κάστρο ταυτίζεται με το θρυλικό κάστρο της Μαϊνης, η ακριβής θέση του οποίου, παραμένει, επισήμως, άγνωστη.

Το κάστρο κτίστηκε από τους Τούρκους, γύρω στα 1670, για να ελέγχει τους Μανιάτες, κατ’εντολήν του Μεγάλου Βεζίρη Κιοπρουλή. Λέγεται ότι το κάστρο ήταν ανταμοιβή στον Μανιάτη αρχιπειρατή Λιμπεράκη Γερακάρη, (καταγόμενου από την μεγάλη οικογένεια των Κοσμάδων), με σκοπό να υποτάξει τους Μανιάτες. Το κάστρο της Κελεφάς ήταν έδρα του Χασάν Πασά και διατηρήθηκε από τους Τούρκους από 1670 έως το 1685, οπότε κυριεύτηκε από τους Ενετούς και τους Μανιάτες συμμάχους τους. Οι Βενετοί το τελειοποίησαν και το έκαναν ένα από τα ισχυρότερα κάστρα. Το 1715, παραδόθηκε με συνθήκη στους Τούρκους, αλλά σταδιακά εγκαταλείφθηκε.

Το κάστρο της Κελεφάς, (το οποίο εκτινόταν σε 13, περίπου, στρέμματα),  είναι τετράγωνης κάτοψης, χωρίς περίτεχνη τοιχοδομία. Έχει, σχετικά, λεπτά τείχη και τέσσερις εντυπωσιακούς κυκλικούς πύργους. Υπήρχε και πέμπτος, ο οποίος γκρεμίστηκε. Ο νότιος κυκλικός πύργος είναι ο μοναδικός που σώζεται σε καλή κατάσταση. Στο εσωτερικό του υπάρχει δωμάτιο στεγαζόμενο με θόλο, που πιθανότατα εξυπηρετούσε τις ανάγκες των φρουρών. Η κύρια είσοδος του κάστρου βρισκόταν στη νοτιοανατολική του πλευρά, αν και σήμερα, η πρόσβαση γίνεται από τα βορειοανατολικά. Ο προμαχώνας έχει ημικυκλικό σχήμα και εσωτερικά διαρρυθμίζεται σε δύο χώρους στεγασμένους με καμάρα. Στο ψηλότερο πλάτωμα υπάρχει μία μικρή κτιστή στέρνα, (η καμάρα της οποίας έχει, πλέον, καταρρεύσει). Στο εσωτερικό του κάστρου υπάρχει ένα επίμηκες, μεγάλων διαστάσεων, κτίριο, το οποίο στις πηγές αναφέρεται ως αποθήκη εξοπλισμού. Επίσης, ανάμεσα στον ανατολικό πύργο και την είσοδο του κάστρου βρίσκεται η δεξαμενή του συγκροτήματος. Πρόκειται για μονώροφο, λιθόκτιστο κτίσμα που στεγάζεται με καμάρα.

Δυστυχώς, το κάστρο δεν διατηρείται σε καλή κατάσταση. Διασώζονται, μονάχα, τα εξωτερικά τείχη, οι τέσσερις πύργοι, ερειπωμένα κτίσματα στο εσωτερικό και ένα μονάχα κανόνι, (από τα 58 που διέθετε). Κατά τον Kevin Andrews, (Αμερικανό συγγραφέα και αρχαιολόγο), το κάστρο παρουσιάζει κατασκευαστικές ομοιότητες με το κάστρο των Χανίων.