Τα σπήλαια του Διρού

Νοτιότερα της Αρεόπολης, στα δυτικά παράλια της Λακωνικής Χερσονήσου, στον Όρμο του Διρού, βρίσκονται τα Σπήλαια του Διρού.

Στην περιοχή υπάρχουν δύο σπήλαια, αυτό της Αλεπότρυπας και της Γλυφάδας ή Βλυχάδας. Στο εσωτερικό τους ρέουν υπόγειοι ποταμοί, γύρω από τους οποίους έχει σχηματιστεί ένας ολόκληρος κόσμος από σταλακτίτες και σταλαγμίτες, έργο εκατοντάδων χιλιάδων χρόνων.

Το Σπήλαιο Γλυφάδας ή Βλυχάδας Διρού έχει χαρακτηριστεί το ωραιότερο του κόσμου στο είδος του, ανάμεσα στο Τζέιτα, (Jeita Grotto),  της Βηρυτού και το Παντιράκ, (Gouffre de Padirac), της Γαλλίας. Πρώτος ανακάλυψε το σπήλαιο Βλυχάδας ο Πέτρος Αραπάκης το 1898. Έτσι, η ύπαρξη του σπηλαίου ήταν γνωστή στους ντόπιους από το 1900, κανείς, όμως, δεν υποψιαζόταν το τί κρυβόταν στο εσωτερικό του μέχρι το 1949. Τότε ξεκίνησε η συστηματική του εξερεύνηση από τους Γιάννη και Άννα Πετροχείλου, ιδρυτές της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρίας. Έως το 1960 είχαν εξερευνηθεί και χαρτογραφηθεί 1600 μέτρα, ενώ το 1970 πραγματοποιήθηκε η πρώτη υποβρύχια εξερεύνηση. Από το 1987 η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας του Υπουργείου Πολιτισμού άρχισε την λεπτομερή μελέτη του σπηλαίου σε συνεργασία με διεθνή ομάδα σπηλαιοδυτών. Μέχρι σήμερα έχουν χαρτογραφηθεί 14,700 μέτρα διαδρομών και το μεγαλύτερο τμήμα του σπηλαίου βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια των υδάτων. Εντυπωσιακό είναι το γεγονός πως έχουνε βρεθεί σταλακτίτες σε βάθος 71 μέτρων, ενώ το μέγιστο βάθος του σπηλαίου έχει εντοπιστεί εκτός της τουριστικής διαδρομής και φτάνει τα 80 μέτρα.  Η φυσική είσοδος του σπηλαίου έχει διάμετρο μόλις μισού μέτρου, ενώ σε παλαιότερες εποχές το σπήλαιο είχε και άλλες εισόδους οι οποίες έκλεισαν σταδιακά. Το νερό μέσα στο σπήλαιο είναι υφάλμυρο και η θερμοκρασία του είναι, περίπου, 14οC.

Εντός του σπηλαίου έχουν βρεθεί απολιθωμένα οστά πάνθηρα, ύαινας, λιονταριού, ελαφιού, κουναβιού, καθώς και το μεγαλύτερο κοίτασμα οστών ιπποπόταμων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Επίσης, κοντά στην φυσική είσοδό του έχουν βρεθεί κεραμικά, στοιχείο που υποδηλώνει την ανθρώπινη παρουσία.

Στον χώρο του σπηλαίου λειτουργεί πωλητήριο αναμνηστικών ειδών και δώρων, καθώς και αναψυκτήριο όπου ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τον καφέ ή το σνακ του. Επίσης, για όσους το επιθυμούν υπάρχει φορητή συσκευή αυτόματης ξενάγησης, η οποία διατίθεται δωρεάν από το ταμείο του σπηλαίου. Η συσκευή λειτουγεί αυτόματα και η ξενάγηση πραγματοποιείται σε πέντε διαφορετικές γλώσσες: Ελληνικά, Αγγλικά, Γερμανικά, Ιταλικά και Ρωσικά. 

Η Διαδρομή

Η τουριστική διαδρομή έχει συνολικό μήκος 1500 μέτρα, από τα οποία τα πρώτα 1200 μέτρα είναι λιμναία και η περιήγηση διαρκεί, περίπου, 45 λεπτά. Κατάλευκοι σταλακτίτες και σταλαγμίτες στολίζουν κάθε γωνιά του σπηλαίου και το ταξίδι ξεκινά...

Στην πρώτη αίθουσα δεσπόζει ο σταλαγμίτης με την ονομασία «Κάκτος», ενώ λίγο πιο πέρα ο «Μανδύας του Ποσειδώνα» πιασμένος στην οροφή. Αυτός ο χώρος είναι και η αφετηρία της διαδρομής που ο επισκέπτης θα ακολουθήσει με την βάρκα. Σειρά έχει η «Νεκρή Πολιτεία» και το «Σταυροδρόμι» όπου συναντάμε τις «Στήλες του Ηρακλέους». Η «Λίμνη των Ωκεανίδων» με τον σταλαγμίτη «Μικρή Θημωνιά» στο κέντρο, το «Δάσος των Φοινικόδεντρων», ο «Διάδρομος των Θαυμάτων» και ο «Πιστός Σκύλος» μαγεύουν τον επισκέπτη με την ξεχωριστή ομορφιά τους.

Η επόμενη αίθουσα φιλοξενεί τη «Μεγάλη Θημωνιά», με διάμετρο 3,5 μέτρων, ενώ ακολουθούν το «Κιόσκι», η «Καθεδράλη», ο «Επισκοπικός Θρόνος», ο «Πέτρινος Κρίνος» και το «Πέλμα του Ποσειδώνα». Το ταξίδι συνεχίζεται περνώντας κάτω από τον «Πολυέλαιο» και ακολουθεί ο θάλαμος με τις «Αρχαίες Ελληνικές Χλαμύδες». Σειρά έχουν τα «Ροζ Διαμερίσματα» με τον «Βασιλικό Εξώστη», την «Ωραία Πύλη» και την «Κρεμασμένη Αλεπού» με την φουντωτή ουρά.

Ο κατάλευκος στολισμός της επόμενης λίμνης με τις «Μικρές, Λευκές, Νυφικές Κλίνες των Νεράιδων» και ο περίφημος στολισμός των «Λευκών Διαμερισμάτων» αφήνουν τον επισκέπτη άφωνο. Περνώντας το «Παρεκκλήσι», παρουσιάζεται ο «Λευκός Διάδρομος» που καταλήγει στην «Θάλασσα των Ναυαγίων» με το «Βουλιαγμένο Καράβι» και τα κατάρτια του να προβάλουν έξω από το νερό. Σειρά έχουν η «Σοκολατένια Σάλα», (καλυμμένη από σκούρη λάσπη), και η «Κόκκινη Σάλα», (καλυμμένη από λάσπη κόκκινου χρώματος).

Το «Άντρο του Δράκοντα», με τον θεόρατο βράχο να κρέμεται από την οροφή, παραπέμπει σε δράκο με ανοικτό στόμα. Ακολουθεί ο «Πύργος της Πίζας». Πρόκειται για μία κολώνα η οποία πήρε το όνομά της από την κλίση που της προκάλεσε η διάβρωση. Τα «Βενετσιάνικα Κανάλια» καταλήγουν στο μεγαλύτερο και επιβλητικότερο μέρος του σπηλαίου, το «Μεγάλο Ωκεανό» μήκους 160 μέτρων και πλάτους 30 μέτρων.

Στην επόμενη αίθουσα ο επισκέπτης συναντά την  «Κρυστάλλινη Βροχή» και τον «Μεγάλο Δίσκο» με τα οποία και ολοκληρώνεται η λιμνιαία διαδρομή. Το χερσαίο τμήμα που ακολουθεί είναι εξίσου εντυπωσιακό με ποικίλα χρώματα και σχήματα. Ξεχωρίζουν τα «Κινέζικα Κιόσκια», οι «Ανθόμορφοι Σταλαγμίτες» και το «Μνημείο του Αγνώστου Ναύτη». Το ανηφορικό τμήμα συνεχίζεται από μεταλλική σκάλα, ενώ το κατηφορικό, από την αντίθετη πλευρά, καταλήγει στα «Ανάκτορα του Ποσειδώνα» με τη «Σκηνή Θεάτρου», την «Διαμαντένια Κολώνα», το «Πέτρινο Δάσος» και το «Αρμόνιο». Τέλος, τα «Νούφαρα» ολοκληρώνουν την συναπραστική περιήγηση του σπηλαίου.

Σπήλαιο Αλεπότρυπας

Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε το 1958 εντελώς τυχαία από τον Αποστόλη Λαμπρινάκο όταν ο σκύλος του, κυνηγώντας μια αλεπού, χώθηκε στην τρύπα του σπηλαίου και βγήκε τρεις μέρες μετά. Πρόκειται για μια διώροφη κοίτη υπόγειου ποταμού. Σημαντικά ανθρωπολογικά ευρήματα της Νεώτερης Παλαιολιθικής-Νεολιθικής Εποχής ανακαλύφθηκαν στο εσωτερικό του, καθιστώντας το ένα από τα σημαντικότερα φυσικά μουσεία του ανθρώπου στον Ευρωπαϊκό χώρο. Βρέθηκαν ανθρώπινοι σκελετοί και κρανία, σκελετοί ζώων, μαρμάρινα ειδώλια, εργαλεία, αγγεία, καθώς και ένας λίθινος πέλεκις. Εικάζεται πως οι άτυχοι κάτοικοι του σπηλαίου εγκλωβίστηκαν μέσα μετά από ισχυρό σεισμό. Η Αλεπότρυπα χρησιμοποιήθηκε από τον Νεολιθικό άνθρωπο ως καταφύγιο, κατοικία, αποθήκη αγαθών, νεκροταφείο και τόπο λατρείας των νεκρών.

Βασικοί σταθμοί στην διαδρομή είναι ο σταλαγμίτης «Ελιά» στον πρώτο θάλαμο, κοντά στον οποίο βρέθηκε εργαστήριο ψησίματος πήλινων αγείων, καθώς και ο «Τόπος Λατρείας» ο οποίος έχει μαυρίσει από τα δαδιά που χρησιμοποιούσαν κατά την διάρκεια θρησκευτικών τελετών. Σήμερα, το σπήλαιο δεν είναι ανοιχτό στο κοινό, ο επισκέπτης, όμως, μπορεί να δει πολλά από τα ευρήματα στο Μουσείο το οποίο βρίσκεται δίπλα από την είσοδο του σπηλαίου.