Σταυριάνα Σάββαινα – Αγωνίστρια του 1821
Η Σταυριάνα Σάββαινα (γνωστή κι ως Λάκαινα) γεννήθηκε το 1772 στο χωριό Παρόρι του Μυστρά Λακωνίας. Σε νεαρή ηλικία παντρεύτηκε τον εύπορο πρόκριτο της Σπάρτης και μέλος της Φιλικής Εταιρείας, Γεωργάκη Σάββα (εξ' ού και το επώνυμο Σάββαινα) που απαγχονίστηκε από τους Τούρκους το 1821. Μετά το θάνατο του συζύγου της εντάχτηκε με δικό της ασκέρι, αποτελούμενο από γυναίκες, στο στρατιωτικό σώμα του οπλαρχηγού Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, παίρνοντας μέρος σε πολλές μάχες. Συγκεκριμένα, η Σταυριάνα Σάββαινα πολέμησε στην Άλωση της Τριπολιτσάς, στη Μάχη του Βαλτετσίου (12-13 Μαΐου 1821) στη Μάχη στα Τρίκορφα (23 Ιουνίου 1824) στον Αλμυρό, στη Μάχη του Διρού, καθώς και σε μάχες στη Στερεά Ελλάδα μαζί με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και τους Μαυρομιχαλαίους.
Η Καλλιρρόη Παρρέν έγραψε για αυτή στην ιστορική «Εφημερίδα των Κυριών» (1887-1917) πως ήταν: «...Τεσσαρακοντούτις, μελαχροινή, ευειδής, με ύφος αρρενωπόν, με φωνή βροντώδη, με παράστημα στρατιώτου» και συμπληρώνει: «Μόνη μεταξύ των ανδρών, αψηφούσε τις σφαίρες και μετέφερε τις πυριτιδοβολές από προμαχώνας εις προμαχώνα. Οι περί τον Κολοκοτρώνη, Μαυρομιχάλης και Πλαπούτας δυσκολεύονταν να πιστέψουν ότι γυναίκα είχε τόσο θάρρος».
Αποστρατεύτηκε με τον βαθμό του ταγματάρχη και αποσύρθηκε στο Ναύπλιο σε ένα λιτό σπίτι, δίπλα στο Γυμνάσιο, όπου έζησε μέχρι το τέλος της ζωής της. Κάποια στιγμή το κράτος θέλησε να δώσει μικρή οικονομική υποστήριξη στους παραγκωνισμένους αγωνιστές και τους ζήτησε να υποβάλλουν τα χαρτιά τους. Τότε, έσπευσε και η φτωχή Σάββαινα με το δικό της αίτημα στην «εν Άργει Γενικήν Συνέλευσιν»: «Κύριοι Πληρεξούσιοι... Είμαι γυναίκα χήρα, έχω και ανήλικα ορφανά... Τούτο δεν με εμπόδισεν εις την αρχήν του ιερού πολέμου να πιάσω τα όπλα... εστάθηκα πρώτον εις τας εκστρατείας του αοιδίμου Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, έπειτα δε και άλλων αρχηγών εις διάφορα μέρη οίον εις τον Εύριπον, την Στερεάν Ελλάδα, εις το Βαλτέτσι, εις τα Τρίκορφα, εις τον Αλμυρόν». ( Μ. Λαμπρινίδης, «Σπαρτιάτικον Ημερολόγιον», 1907).
Η απάντηση υπήρξε θετική. Της δόθηκε κάποια βοήθεια από το προσωρινό ταμείο του Καποδίστρια, και όχι από το κράτος, ενώ τα δύο ορφανά της, μερίμνη του, τα έβαλε στο ορφανοτροφείο. Αργότερα, τα παιδιά της κατατάχθηκαν στο «Οπλοστάσιον», στο εργοστάσιο κατασκευής όπλων. Επί Όθωνα, όμως, οι Βαυαροί της έκοψαν την χορηγία. Τέλος, να αναφέρουμε πως η Σταυριάνα Σάββαινα ξαναπαντρεύτηκε, ο δεύτερος σύζυγός της, όμως, ήτανε βίαιος απέναντί της κι εκείνη παρακαλούσε να μην χηρέψει και πάλι και βρει άντρα χειρότερο. Η μεγάλη αγωνίστρια της Ελληνικής Επανάστασης απεβίωσε το 1868 στο Ναύλιο, πλήρης ημερών, ενώ για τα έξοδα της κηδείας της χρειάστηκε να γίνει έρανος.