Κάρνεια-Πολεμική Εορτή

Η μυητική και πολεμική εορτή των «Καρνείων» ετελείτο  στο τέλος κάθε τετραετίας στη Σπάρτη και διαρκούσε εννέα ημέρες του τοπικού μηνός Καρνείου Αυγούστου (τέλη Αυγούστου ή αρχές Σεπτεμβρίου αναλόγως της πανσελήνου).  Καθ’ όλη τη διάρκεια της εορτής όλοι απείχαν  από κάθε εγκόσμιο και στρατιωτικό έργο. Αρχικά, η εορτή ήταν αφιερωμένη στον τοπικό θεό, Κάρνειο (Κάρνειος Οικέτας) ο οποίος ήταν προστάτης της γονιμότητας και της συγκομιδής των καρπών. Κατά την παράδοση λέγεται ότι στα προδωρικά χρόνια υπήρξε ξόανο (λατρευτικό άγαλμα) του θεού που φυλασσόταν, όχι σε ναό, αλλά στην οικία του μάντη Κριού όπου προσέρχονταν οι πιστοί για τη λατρεία. Ο μάντης Κριός είχε την εύνοια των Δωριέων, γιατί τους διευκόλυνε να καταλάβουν τη Σπάρτη. Την ίδια εύνοια έδειξαν οι Δωριείς και για τον θεό Κάρνειο που τον ταύτιζαν με τον Απόλλωνα (ποιμενικός θεός).

Κατά τα «Κάρνεια», οι άνδρες συνήθιζαν να μετέχουν σε ένα δείπνο όπου όλα γίνονταν με στρατιωτικά παραγγέλματα. Σε εννέα διαφορετικές θέσεις της πόλης, γνωστές κι ως «σκιάδες», γιατί σε κάθε μία υπήρχε μία σκηνή, δειπνούσαν ανά εννέα άνδρες που αντιπροσώπευαν τρεις φατρίες (τρεις ομάδες συγγενών). Την οργάνωση της εορτής ανέθεταν σε ομάδα νέων («καρνεάτας») που δεν είχαν φθάσει ακόμη σε ηλικία γάμου. Μερικοί από αυτούς (οι «σταφυλοδρόμοι») μετείχαν σε μία εορτή που σηματοδοτούσε του τέλος του τρύγου. Ένας «καρνεάτης», μετά από ευχές που απηύθυνε για το τέλος της συγκομιδής, απομακρυνόταν τρέχοντας από τους «σταφυλοδρόμους» που κρατούσαν μεγάλα τσαμπιά σταφύλια και επιδίωκαν να τον πιάσουν. Εάν τον έπιαναν σήμαινε ότι η χρονιά θα πήγαινε καλά για την πόλη. Προσωποποίηση της ευτυχίας της πόλης ήταν ο στεφανωμένος νέος. Εάν δεν τον έπιαναν οι «σταφυλοδρόμοι», που αντιπροσώπευαν την πόλη, η χρονιά θα ήταν γεμάτη κακοτυχίες.

Κατά την διάρκεια της εορτής λαμβάναν χώρα μουσικοί αγώνες, καθώς και αγώνες δρόμου. Κρατούσαν, μάλιστα, και καταλόγους των «καρνεοτικών» που χρησιμοποιούντο για την χρονολόγηση (όπως οι κατάλογοι των Ολυμπιονικών). Έτσι, γνωρίζουμε ότι το 676 π.Χ. ο λυρικός ποιητής και μουσικός Τέρπανδρος νίκησε σε μουσικό αγώνα των «Καρνείων» στη Σπάρτη.

Τα «Κάρνεια» εορτάζονταν και σε άλλες δωρικές πόλεις, όπως στη Σικυώνα (Δυτική Κορινθία) Μεσσήνη, Θήρα, Κυρήνη κ.α. Αυτό αποδεικνύεται από την ύπαρξη επώνυμου μήνα και στα δικά τους μηνολόγια.

 Ολοκληρώνοντας, θα πρέπει να επισημάνουμε πως η εορτή των «Καρνείων» επηρέασε αρκετά ιστορικά γεγονότα, με σημαντικότερο αυτό της Μάχης του Μαραθώνα (490 π.Χ.). Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας τους για την μάχη, οι Αθηναίοι ζήτησαν ενισχύσεις από τους Σπαρτιάτες, όταν οι τελευταίοι βρίσκονταν στον μήνα Κάρνειο Αύγουστο. Οι Σπαρτιάτες δήλωσαν πως θα στείλουν στρατεύματα αμέσως μόλις ολοκληρωθεί η πανσέληνος. Οι Αθηναίοι, ωστόσο, αναγκάστηκαν να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες με μικρή βοήθεια από τους Πλαταιείς, καταφέρνοντας να νικήσουν τους εισβολείς.

(Πηγή: Βλάσης Γ. Ρασσιάς, «Εορτές και ιεροπραξίες των Ελλήνων», Αθήνα, 1998).