Χίλων ο Λακεδαιμόνιος – Φιλόσοφος, Πολιτικός
Ο Χίλων (ή Χείλων) ο Λακεδαιμόνιος ήταν Σπαρτιάτης φιλόσοφος, πολιτικός, νομοθέτης και ελεγειακός ποιητής. Αναφέρεται επίσης κι ως ένας από τους Επτά Σοφούς της αρχαίας Ελλάδας. Οι Επτά Σοφοί ήταν ο Θαλής ο Μιλήσιος, Πιττακός ο Μυτιληναίος, Βίας ο Πρινηεύς, Κλεόβουλος ο Ρόδιος, Σόλων ο Αθηναίος, Περίανδρος ο Κορίνθιος και Χίλων ο Λακεδαιμόνιος. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, οι Επτά Σοφοί έζησαν κατά τον 6ο και 7ο π.Χ. αιώνα και θεωρούνται θεμελιωτές της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας, αποτελώντας ορόσημο στην ιστορία της αρχαίας Ελλάδας.
Ο Χίλων ο Λακεδαιμόνιος γεννήθηκε το 600 π.Χ. στη Σπάρτη και ήταν γιος του Δαμαγέτου. Κατά την διάρκεια της ζωής του έχαιρε ιδιαίτερης τιμής και εκτιμήσεως. Μάλιστα, το 556 π.Χ. (κατά την 56η Ολυμπιάδα) οι συμπατριώτες του τον εξέλεξαν Έφορο. Κατά την διάρκεια της θητείας του εισηγήθηκε και πέτυχε τη μεταρρύθμιση του καθεστώτος του Λυκούργου, με την εξύψωση του θεσμού των Εφόρων και τον περιορισμό της βασιλικής δύναμης και εξουσίας προς όφελος της λαϊκής κυριαρχίας. Σε αυτόν οφείλεται και η στρατικοποίηση της ζωής των Σπαρτιατών. Υπήρξε, επίσης, περιώνυμος για την βραχυλογία του (λακωνισμό) η οποία, κατά τους αρχαίους χρόνους, αποτελούσε το γνώρισμα των Λακεδαιμονίων. Ο συγκεκριμένος τρόπος φιλοσοφίας χαρακτηρίσθηκε από τον Πλάτωνα ως «βραχυλογία (τις) Λακωνική». Η συντομία και η περιεκτικότητα των λόγων του, τους έκανε να μοιάζουν με επιγράμματα ή με χρησμούς μαντείου.
Ο Χίλων απεβίωσε το 520 π.Χ. στην Πίσσα της Σικελίας. Κατά την παράδοση, πέθανε σε ηλικία 80 ετών από τη μεγάλη συγκίνηση και χαρά του όταν αγκάλιασε τον γιο του που μόλις είχε επιστρέψει Ολυμπιονίκης στο αγώνισμα της «πυγμής» (πυγμαχίας). Κηδεύτηκε με μεγάλες τιμές, ενώ στον τάφο του γράφτηκε η φράση: «Μακάρι να είχα κι εγώ ένα τέτοιο θάνατο». («Εμοί τοίος ίτω θάνατος»). Σύμφωνα με τον Διογένη το Λαέρτιο που τον βιογράφησε (Α’ 3,68-73) οι Σπαρτιάτες ανήγειραν και άγαλμα προς τιμή του, με το επίγραμμα: «Η πολεμόχαρη Σπάρτη γέννησε αυτόν εδώ τον Χίλωνα, που ήταν ο πρώτος, δηλαδή ο μεγαλύτερος Σοφός από τους επτά Σοφούς». («Τόνδε δορυστέφανος Σπάρτα Χίλων εφύτευσεν, ός των Επτά Σοφών πρώτος έφυ Σοφός»).
Ο Χίλων συνέθεσε ελεγειακούς στίχους σε περίπου 200 έπη, από τα οποία, όμως, κανένα δεν διασώθηκε. Σώθηκαν ωστόσο μερικά πολύ σημαντικά και βαθυστόχαστα γνωμικά του. Στην προμετωπίδα του ναού του Απόλλωνα, στους Δελφούς, αναγράφονται τα τρία γνωστότερα ρητά του: «Μηδέν άγαν» (μην υπερβάλλεις στα λόγια ή στις πράξεις), «Γνώθι σ’αυτόν» (γνώρισε τον εαυτό σου) και «Εγγύα παρά δ’ άττα» (η εγγύηση φέρνει την καταστροφή). Τέλος, όταν τον ρώτησαν τί είναι πιο δύσκολο στον άνθρωπο, ο Χίλων απάντησε:
«Το πιο δύσκολο για τον άνθρωπο είναι να κρατά μυστικά, να συγκρατεί τα νεύρα του και να υποφέρει την αδικία». («Τα απόρρητα σιωπάν, χολήν ευ διαθέσθαι και αδικούμενον δύνασθαι φέρειν»).