Μιχάλης Μαχαίρας–Μουσουργός, Αρχιμουσικός

Ο Μιχάλης Μαχαίρας γεννήθηκε στις 4 Ιουλίου του 1911 στη Σπάρτη και έζησε στο χωριό Μαγούλα της Λακωνίας. Ακολούθησε τις εγκύκλιες σπουδές του στο Ελληνικό Σχολείο και στο Γυμνάσιο Σπάρτης και το 1929 σπούδασε στο Ελληνικό Ωδείο Αθηνών βιολί , πιάνο και θεωρητικά μαθήματα μουσικής. Με τον καθηγητή Μάριο Βάρβογλη σπούδασε Αρμονία, Αντίστιξη, Φούγκα και Σύνθεση. Το 1937, ο Μιχάλης Μαχαίρας έλαβε από το Ελληνικό Ωδείο το πρώτο βραβείο στο διαγωνισμό Αρμονίας. Επίσης, με τον καθηγητή Αντίοχο Ευαγγελάτο σπούδασε διευθύνσεις μουσικών συνόλων και ειδική κινησιολογία, με τον Γενικό Επιθεωρητή Στρατιωτικών Φιλαρμονικών, Ν. Σταθερό, ενοργάνωση πνευστών και με τον διακεκριμένο καθηγητή Τόνυ Σούλτσε, βιολί. Το βιολί ήταν και το όργανο που τον ανέδειξε ως μουσικό.

Το 1937, έλαβε από το Ελληνικό Ωδείο το πτυχίο Ωδικής, Ενοργανώσεως και Αρμονίας με Άριστα και τον Αύγουστο του 1939 έλαβε από το Υπουργείο Θρησκευμάτων και Παιδείας το πτυχίο Ωδικής. Αρχικά, ο Μιχάλης Μαχαίρας υπηρέτησε ως καθηγητής σε διάφορα ωδεία και τον Ιανουάριο του 1940 άρχισε να διδάσκει στο παράρτημα του Ελληνικού Ωδείου Σπάρτης. Το 1943 διορίσθηκε ως καθηγητής Ωδικής στα γυμνάσια της Σπάρτης, ιδρύοντας και την ανδρική τετράφωνη Εκκλησιαστική Χορωδία που κάθε Κυριακή έψαλε στο Μητροπολιτικό ναό Σπάρτης. Στο Γυμνάσιο Αρρένων Σπάρτης δημιουργήθηκε χορωδιακό σχήμα μικτό εφηβικό-παιδικό, στο Γυμνάσιο Θηλέων Σπάρτης χορωδιακό σχήμα τρίφωνο-τετράφωνο και στο Οικονομικό Γυμνάσιο Σπάρτης μικτή χορωδία.

Το 1943, ο Μιχάλης Μαχαίρας ξεκίνησε τις προσπάθειες για την δημιουργία μίας Φιλαρμονικής πνευστών, η οποία έναν χρόνο αργότερα έκανε την πρώτη της εμφάνιση στην Σπάρτη. Έκτοτε ξεκίνησε η παρουσίαση πλήρων προγραμμάτων κλασσικής και παραδοσιακής μουσικής, ενώ κατά την διάρκεια των θερινών μηνών η Φιλαρμονική (κάθε Τετάρτη και ενίοτε και Κυριακή) παρουσίαζε προγράμματα στην κεντρική πλατεία της πόλης, ενώ παράλληλα συμμετείχε στις εθνικές παρελάσεις, αθλητικά γεγονότα κ.α.

Τη δεκαετία του 1950, ίδρυσε τη «Σπαρτιατική Χορωδία», η οποία έδωσε την πρώτη της συναυλία το 1954 στο κινηματοθέατρο «Φλοράλ» με τεράστια επιτυχία. Σε μικρό χρονικό διάστημα η χορωδία  έγινε ευρέως γνωστή σε πολλές πόλεις της Ελλάδος.

Το 1955, έφυγε για μετεκπαίδευση στη Βιέννη και το Μιλάνο όπου ειδικεύτηκε στη διεύθυνση μουσικών συνόλων, ενώ το 1961 έγινε μέλος της «Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών» .Το 1976, ο Μιχάλης Μαχαίρας προήχθη στην Επιθεώρηση Μουσικών Μέσης Εκπαίδευσης και στη συνέχεια σε Γενικό Επιθεωρητή όπου υπηρέτησε μέχρι την συνταξιοδότησή του. Επίσης, το 1981 έγινε τακτικό μέλος της «Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών».

Ως επιφυλλιδογράφος της εφημερίδας «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ», ο Μιχάλης Μαχαίρας έγραψε πολλά μελετήματα, εισηγήσεις και μουσικούς προγραμματισμούς, ενώ συνέγραψε και βιβλία, με την «Ειδική Διδακτική» να ξεχωρίζει. Το συγκεκριμένο βιβλίο υπήρξε οδηγός για όλους τους καθηγητές της χώρας, καθώς μεθόδευε με τον πλέον κατάλληλο τρόπο την τεχνική της διδασκαλίας της μουσικής. Το συγγραφικό του έργο ήταν εμπνευσμένο από την αρχαία Σπάρτη, το Βυζάντιο, τον Μυστρά και την βαθιά θρησκευτικότητά του.

Κατά την διάρκεια της μαθητικής του θητείας στο Ελληνικό Ωδείο είχε την τύχη να έχει ως καθηγητή δραματικής τον αείμνηστο Κάρολο Κουν. Ειδικεύθηκε στη σκηνοθεσία και, μάλιστα,  χρησιμοποιήθηκε ως βοηθός στο ανέβασμα του θεατρικού έργου «Βυσσινόκηπος» του Άντον Τσέχωφ. Επιστρέφοντας στη Σπάρτη ξεκίνησε με δειλά βήματα τις πρώτες του θεατρομουσικές παραστάσεις. Απέκτησε μόνιμη θεατρική στέγη στο αμφιθέατρο του Γυμνασίου Αρρένων Σπάρτης και με την προτροπή του λογοτέχνη Στρατή Μυριβήλη ανέβασε την παράσταση «Παπαφέσσας» του Σπύρου Μελά, ένα έργο 62 ρόλων! Ακολούθησε ο «Αρχοντοχωριάτης» του Μολιέρου, ο «Έμπορος της Βενετίας» του Σαίξπηρ και η «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Ευριπίδη, η οποία  χαρακτηρίστηκε ως μοναδικό θεατρικό αποτέλεσμα της μαθητικής τότε εποχής.

Το 1993, ο «Σύνδεσμος των εν Αττική Λακεδιμονίων» του απένειμε Δίπλωμα Τιμής για την πολύτιμη και ουσιαστική προσφορά του στη σύνθεση μουσικών έργων και στη συγγραφή λογοτεχνικών κειμένων, τα οποία βρίσκονται στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Σπάρτης.

Ο Μιχάλης Μαχαίρας ήταν παντρεμένος με την Πολυτίμη Λιναρδάκη (το γένος Σαϊνοπούλου) και απεβίωσε στις 26 Οκτωβρίου του 1999, σε ηλικία 88 ετών. Σήμερα στη Σπάρτη, υπό την σκέπη του Συλλόγου Φίλων της Μουσικής «Η Ταϋγέτη» λειτουργεί τετράφωνη μικτή χορωδία με την επωνυμία «Μιχάλης Μαχαίρας».

Ολοκληρώνοντας να αναφέρουμε πως τον Μάιο του 2022, σε συγκινησιακό κλίμα, πραγματοποιήθηκε η τελετή παράδοσης παραλαβής του αρχειακού υλικού του Μιχάλη Μαχαίρα στη βιβλιοθήκη του Ιδρύματος «Λίλιαν Βουδούρη» που στεγάζεται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Το αρχειακό αυτό υλικό συμπεριλαμβάνει χειρόγραφες παρτιτούρες, έγγραφα, φωτογραφίες, αποκόμματα, προγράμματα, πτυχία και βραβεία.